Over diabetes
in het kort
Uit wat je eet haalt je lichaam koolhydraten om het van energie te voorzien. Vezels, suiker en zetmeel zijn vormen van koolhydraten. Je lichaam maakt van deze koolhydraten glucose, wat als het ware de brandstof is voor je lijf. Deze glucose komt in je bloed terecht om zo naar je cellen gebracht te worden. Glucose kan jammer genoeg niet vanzelf je cellen in: daarvoor is insuline nodig. De insuline is als het ware de sleutel die de glucose nodig heeft om binnen te komen. De sleutelfabrikant bevindt zich in je alvleesklier: daar wordt de insuline gemaakt. Wanneer je diabetes hebt, gaat er bij de insulineproductie iets niet helemaal goed. Wat dat precies is, verschilt per type diabetes.
Je kunt je voorstellen dat wanneer al die glucose die uit je eten wordt gehaald niet door de cellen kan worden opgenomen, ergens anders heen moet. Ieder mens heeft glucose in zijn of haar bloed, maar bij mensen met diabetes die dat niet behandelen (omdat ze bijvoorbeeld nog niet weten dat ze het hebben), hoopt die glucose zich dus op in het bloed tot vrij hoge waardes. Doordat die waarde in je bloed steeds hoger wordt, zal je lichaam gaan reageren: het wil immers al dat teveel aan glucose kwijt! Kom je boven een waarde van 10, dan zit je in een zogeheten hyper. Je lijf geeft dan bijvoorbeeld vaker een seintje af om te plassen en je krijgt veel meer dorst. Blijft je glucosewaarde te lang te hoog, dan kan dat vervelende gevolgen hebben.
Maar ook een lage waarde is niet goed voor je. Kom je onder een waarde van 3,9, dan heb je een hypo. Je kunt dat merken aan bijvoorbeeld trillerigheid, een extreem hongergevoel, zweten of niet meer uit je woorden komen. Je snapt dat het van belang is dat je als diabeet je waarden continu ‘in bedwang’ houdt.
Er zijn meerdere varianten diabetes, maar de meest voorkomende zijn type 1 en type 2.
Wat is dat dan?
Diabetes type 1
Diabetes type 1 is een auto-immuunziekte. Dat wil in het kort zeggen dat je lichaam bepaalde cellen als vijandig ziet en ze aanvalt en kapot maakt. Heb je diabetes type 1, dan valt je afweersysteem de eilandjes van Langerhans aan die zich in de alvleesklier bevinden. En laten die cellen in de vorm van eilandjes nu nét de insuline-producerende cellen zijn!
Omdat je eigen lichaam helemaal geen insuline meer aanmaakt, zul je zelf insuline toe moeten dienen. Je zult daarbij de perfecte verhouding insuline versus koolhydraten voor jouw lijf moeten ontdekken, zodat je bloedsuiker zo stabiel mogelijk blijft. Zo voorkom je dat je op de lange termijn vervelende complicaties krijgt.
Hoe diabetes type 1 precies ontstaat, is nog niet goed duidelijk. Om te beginnen heb je er aanleg voor: er is dus al iets aanwezig in je genen. Dat hoeft niet altijd te betekenen dat je het ook zult ontwikkelen, maar het kan wel. Mogelijke oorzaken die bijvoorbeeld door het Diabetesfonds genoemd worden, zijn een virusinfectie of gluten.
Vaak wordt diabetes type 1 al op jonge leeftijd geconstateerd. Het gebeurt echter ook wel dat het zich pas op latere leeftijd openbaart, zoals bijvoorbeeld bij mij het geval was. Dit type 1 diabetes wordt LADA genoemd. Helaas is het nog niet mogelijk om diabetes type 1 te genezen.
En hoe zit het met?
Diabetes type 2
De meeste mensen bij wie diabetes wordt vastgesteld, hebben type 2. Ook bij diabetes type 2 heeft je lichaam een probleem met de insulineproductie. In tegenstelling tot type 1, maak je bij type 2 nog wel zelf insuline aan.
Hoewel de insulineproductie niet volledig stil is komen te vallen, kunnen je Eilandjes van Langerhans toch niet voldoende insuline aanmaken. Je hebt dus te weinig om de koolhydraten uit je eten volledig te verwerken. Daarnaast is je lichaam mogelijk ook ongevoeliger voor de insuline die nog wel wordt aangemaakt: de insuline kan door die ongevoeligheid minder koolhydraten je cellen inlaten.
Als je diabetes type 2 hebt, is het goed om je voedingspatroon aan te passen en meer te gaan bewegen. In eerste instantie zul je vaak ook medicatie in de vorm van pillen voorgeschreven krijgen. Er zijn echter tal van mensen met diabetes type 2 die door het wijzigen van hun levensstijl hun bloedsuiker weer onder controle kregen en dus geen medicatie meer nodig hadden.
Wat je het beste kunt doen
In het kort met eten
Nu je weet dat je bloedsuiker stijgt wanneer je koolhydraten eet, kun je je voorstellen dat dat het voornaamste is om bij eten op te letten. Zelf vermijd ik zoveel mogelijk producten met suiker, of vormen van suiker zoals maltodextrine. Suikers zijn de zogenaamde ‘snelle vorm’ van koolhydraten: ze belanden ontzettend snel in je bloedbaan. Daarom wordt het diabeten die onder een waarde van 3,9 komen ook aangeraden iets met snelle suikers te nemen, zoals een paar dextro tabletten.
Zo heb je dus een hoop producten die je kunt scharen onder ‘snelle’ of ‘langzame’ koolhydraten. Voor mensen met diabetes is het beter om te kiezen voor langzame koolhydraten. Zo bestaan witte rijst en wit brood uit snelle koolhydraten, terwijl zilvervliesrijst en volkoren brood langzame koolhydraten bevatten.
Daarnaast is het goed om bij het samenstellen van een maaltijd te letten op een goede balans tussen koolhydraten én eiwitten en vetten. Een goede balans daartussen zorgt ervoor dat de koolhydraten gelijkmatiger door je lichaam worden opgenomen.
Bij het nemen van tussendoortjes let ik zelf altijd zo veel mogelijk op dat het aantal koolhydraten laag ligt. In mijn geval gaat het dan om eten waar minder dan 5 koolhydraten in zitten. Daar stijgt mijn bloedsuiker nauwelijks van.
Sites over diabetes om verder te bekijken
Natuurlijk is alle informatie op deze pagina vrij beknopt. Ik kan me voorstellen dat je – net als ik na mijn diagnose – nog meer wilt weten. In dat geval kan het interessant zijn een blik te werpen op de volgende sites!
- www.diabetesfonds.nl
Naast in duidelijke taal alles over diabetes uitleggen, doet het Diabetes Fonds nog veel meer. Zo financieren ze allerlei onderzoeken, die er op termijn voor moeten zorgen dat diabetes de wereld uit wordt geholpen. Een goede start voor je zoektocht naar meer info! - www.diabetestype1.nl
Een platform speciaal gericht op mensen met diabetes type 1. Je vindt er allerlei actuele nieuwsberichten, en komt er makkelijk in contact met anderen met diabetes type 1 als je dat wilt.
